Uşağın həyatının birinci ilində onun sonrakı dünyaya münasibətinin əsasının təməli qoyulur. Nə qədər çox qorxu və narahatlıq körpə bu dövrdə hiss etsə, o qədər o daha çətinliklə etibar edəcək və gələcəkdə özünü təhlükəsizlikdə hiss edəcək. Ən böyük rolu körpənin anayla və ya başqa ona yaxın insanla ünsiyyətinin qurulmasından asılıdır.
Bizim ən birinci qorxularımız bizimlə birlikdə doğulur. Təzə doğulmuş körpə üçün ətrafında hər şey yenidi: hər səs, hər qoxu, rəng, əşya, hiss - o ilk dəfə bütün bunlarla rastlaşır və bilmir, necə ona açılan dünyayla rəftar etmək lazımdır. O, qətiyyən sərbəst deyil və qorunmamışdır, buna görə sakitliyi və sabitliyi ətrafında pozan istənilən hadisə təhlükə kimi qəbul edilir. Bu kəskin uca səslər ola bilərlər, əşyaların düşməsi, sürətli hərəkətlər, kənardan başqa insan və ya dəstəyin ümumi itkisi.
Bu vaxt uşaqda narahatlığın inkişafında əhəmiyyətliyə rolu onun adi ehtiyaclarının ödənilməməsi ola bilər: yuxu, yemək, temperatur rejimi. Körpə özü bu tehtiyacları təmin edi bilmir, buna görə diskomfort həyəcanı yaradır.
7-8 aya yaxın daha iki qorxu meydana çıxır: ananı itirmək və başqa insanlardan qorxu. Bu onunla əsaslanır ki, uşaq artıq "özünkiləri" "yadlardan" ayırmağa bacarır və eyni zamanda camaatdan anasını ayırmaqa başlayır. Əgər əvvəl körpə üçün o qədər əhəmiyyətli deyildisə, məhz kim onun ehtiyaclarını təmin edir, amma indi körpə anlama gəlir ki, əsasən ana ən çox yaxın olur, məhz o yedirir, paltarını dəyişir, təsəlli verir və sevindirir. Məhz ana hər şeyin mərkəzi və həzzin mənbəyi olur. Əlbəttə, belə əhəmiyyətli insanı itirmək çox qorxuludur.
PRAKTİK MƏSLƏHƏTLƏR:
1. Uşağın həyatının birinci ilində onun üçün adət edilmiş rahat vəziyyəti yaratmaq və yaxın olmağ çox əhəmiyyətlidir, hər onun narahatlığına reaksiya vermək lazımdır – körpələr üçün bu zəmanətdir ki, dünya təhlükəsizdir, və həmişə, istənilən vaxtda, onu xilas edəcək adam var, kim kömək edəcək, kim qayğı göstərəcək. Psixologiyada bu vəziyyət Dünyaya Baza Etibarı adlandırmağ qəbul edilmişdir, hansı ki gələcəkdə bütün bizim həyatımızda əks olunur. Körpəni gözləməyə məcbur etməyin, balacalar hələ gözləyə bilmirlər, bizim üçün vaxt saniyələrlə hesablanır, amma təzə doğulmuşlar üçün 1 dəqiqə 1 ömür görünə bilər.
2. Körpələr üçün insanlarla emosional əlaqə çox əhəmiyyətlidir, hansılar ki, onunla qarşılıqlı təsir edirlər. Müsbət emosiyalar vasitəsilə bu dünya haqqında öyrənir , ilk növbədə məlumatlanırki xeyirxah insanların mühitində təhlükəsizlikdədir. Daha tez-tez körpəyə gülümsəyin, onunla danışın, qucaqlayın, tumarlayın.
3. Əgər sizin körpəniz kəskin səslərdən və ya hərəkətlərdən qorxdusa, onu gucaqınıza götürün və ya sadəcə yaxın uzanın, onunla danışın, qucaqlayın, sakitləşdirin, yayındırın – təkbətək onu öz qorxularıyla qoymayın, bu tamamilə o yaş deyil, nə vaxt ki, insan öz həyəcanlarının öhdəsindən gələ bilir.
4. Körpənin həyatının ikinci yarımilliyində ana körpədən heç ayrılmasa daha yaxşıdır. Amma əgər ana bunu etməyə məcburdusa, bir neçə şərtlər yerinə yetirmək lazımdır. Birincisi, uşaqla kimsə çox ona yaxın adam qalmalıdır: ata, nənə, baba, böyük qardaş/bacı – elə bir insanla qalmalıdırki həmin insanla ünsiyyət körpə üçün xoş və adət edilmiş olacaq. İkincisi, körpənin ətrafında şərait tanış olsun, idealda bu evdir, harada siz yaşayırsınız.
5. Səbirlərli olun. Bu həqiqətən ağırdır, 1 il bu müdafiəsiz varlıqdan tam asılılıqda olmaq, onunla və yalnız onunla hər saat olmaq. Amma uşaqlar böyümək xüsusiyyətinə malikdirlər, onların ehtiyacları dəyişir, onların dünyayla qarşılı təsir üsulları dəyişirlər. Artıq yaş yarıma yaxın siz hiss edəcəksiniz, nə qədər daha çox boş vaxtınız olacaq. Və nə qədər təhlükəsizlikdə körpənin ehtiyacı "örtülmüş" olsa, onun Dünyaya Baza Etibarı daha çox inkişaf etmiş olacaq, və gələcəkdə körpə sizi tez buraxa biləcək.
Bizim ən birinci qorxularımız bizimlə birlikdə doğulur. Təzə doğulmuş körpə üçün ətrafında hər şey yenidi: hər səs, hər qoxu, rəng, əşya, hiss - o ilk dəfə bütün bunlarla rastlaşır və bilmir, necə ona açılan dünyayla rəftar etmək lazımdır. O, qətiyyən sərbəst deyil və qorunmamışdır, buna görə sakitliyi və sabitliyi ətrafında pozan istənilən hadisə təhlükə kimi qəbul edilir. Bu kəskin uca səslər ola bilərlər, əşyaların düşməsi, sürətli hərəkətlər, kənardan başqa insan və ya dəstəyin ümumi itkisi.
Bu vaxt uşaqda narahatlığın inkişafında əhəmiyyətliyə rolu onun adi ehtiyaclarının ödənilməməsi ola bilər: yuxu, yemək, temperatur rejimi. Körpə özü bu tehtiyacları təmin edi bilmir, buna görə diskomfort həyəcanı yaradır.
7-8 aya yaxın daha iki qorxu meydana çıxır: ananı itirmək və başqa insanlardan qorxu. Bu onunla əsaslanır ki, uşaq artıq "özünkiləri" "yadlardan" ayırmağa bacarır və eyni zamanda camaatdan anasını ayırmaqa başlayır. Əgər əvvəl körpə üçün o qədər əhəmiyyətli deyildisə, məhz kim onun ehtiyaclarını təmin edir, amma indi körpə anlama gəlir ki, əsasən ana ən çox yaxın olur, məhz o yedirir, paltarını dəyişir, təsəlli verir və sevindirir. Məhz ana hər şeyin mərkəzi və həzzin mənbəyi olur. Əlbəttə, belə əhəmiyyətli insanı itirmək çox qorxuludur.
PRAKTİK MƏSLƏHƏTLƏR:
1. Uşağın həyatının birinci ilində onun üçün adət edilmiş rahat vəziyyəti yaratmaq və yaxın olmağ çox əhəmiyyətlidir, hər onun narahatlığına reaksiya vermək lazımdır – körpələr üçün bu zəmanətdir ki, dünya təhlükəsizdir, və həmişə, istənilən vaxtda, onu xilas edəcək adam var, kim kömək edəcək, kim qayğı göstərəcək. Psixologiyada bu vəziyyət Dünyaya Baza Etibarı adlandırmağ qəbul edilmişdir, hansı ki gələcəkdə bütün bizim həyatımızda əks olunur. Körpəni gözləməyə məcbur etməyin, balacalar hələ gözləyə bilmirlər, bizim üçün vaxt saniyələrlə hesablanır, amma təzə doğulmuşlar üçün 1 dəqiqə 1 ömür görünə bilər.
2. Körpələr üçün insanlarla emosional əlaqə çox əhəmiyyətlidir, hansılar ki, onunla qarşılıqlı təsir edirlər. Müsbət emosiyalar vasitəsilə bu dünya haqqında öyrənir , ilk növbədə məlumatlanırki xeyirxah insanların mühitində təhlükəsizlikdədir. Daha tez-tez körpəyə gülümsəyin, onunla danışın, qucaqlayın, tumarlayın.
3. Əgər sizin körpəniz kəskin səslərdən və ya hərəkətlərdən qorxdusa, onu gucaqınıza götürün və ya sadəcə yaxın uzanın, onunla danışın, qucaqlayın, sakitləşdirin, yayındırın – təkbətək onu öz qorxularıyla qoymayın, bu tamamilə o yaş deyil, nə vaxt ki, insan öz həyəcanlarının öhdəsindən gələ bilir.
4. Körpənin həyatının ikinci yarımilliyində ana körpədən heç ayrılmasa daha yaxşıdır. Amma əgər ana bunu etməyə məcburdusa, bir neçə şərtlər yerinə yetirmək lazımdır. Birincisi, uşaqla kimsə çox ona yaxın adam qalmalıdır: ata, nənə, baba, böyük qardaş/bacı – elə bir insanla qalmalıdırki həmin insanla ünsiyyət körpə üçün xoş və adət edilmiş olacaq. İkincisi, körpənin ətrafında şərait tanış olsun, idealda bu evdir, harada siz yaşayırsınız.
5. Səbirlərli olun. Bu həqiqətən ağırdır, 1 il bu müdafiəsiz varlıqdan tam asılılıqda olmaq, onunla və yalnız onunla hər saat olmaq. Amma uşaqlar böyümək xüsusiyyətinə malikdirlər, onların ehtiyacları dəyişir, onların dünyayla qarşılı təsir üsulları dəyişirlər. Artıq yaş yarıma yaxın siz hiss edəcəksiniz, nə qədər daha çox boş vaxtınız olacaq. Və nə qədər təhlükəsizlikdə körpənin ehtiyacı "örtülmüş" olsa, onun Dünyaya Baza Etibarı daha çox inkişaf etmiş olacaq, və gələcəkdə körpə sizi tez buraxa biləcək.
